Z dniem 1 stycznia 2006 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. Nr 25, poz. 202, z późn. zm.) w zakresie sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji, której celem jest skuteczna realizacja postanowień dyrektywy 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.Urz. WE L 269, z 21.10.2000, z późn. zm.). Podstawowym celem cytowanej ustawy jest zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji. Dla osiągnięcia tego celu, przy uwzględnieniu zasady "zanieczyszczający płaci" oraz rozszerzonej odpowiedzialności przedsiębiorcy za wprowadzane do obrotu wyroby, ustawodawca przewidział następujący mechanizm, uwzględniający trzy różne podmioty wprowadzające pojazdy na obszar Rzeczypospolitej Polskiej, wskazując dla nich sposób wypełniania obowiązku w zakresie zapewnienia sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji.

• Po pierwsze, są to wprowadzający pojazdy w ilości powyżej 1000 sztuk w roku (art. 11 ustawy), którzy są obowiązani zapewnić sieć zbierania pojazdów w taki sposób, aby obejmowała ona terytorium całego kraju, umożliwiając ostatniemu właścicielowi pojazdu oddanie go do punktu zbierania lub stacji demontażu, położonego w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby ostatniego posiadacza. Wprowadzający pojazdy mogą utworzyć sieć we własnym zakresie lub poprzez umowy zawarte z prowadzącymi stacje demontażu, którzy z kolei mogą podpisać umowy z prowadzącymi punkty zbierania pojazdów.
• Po drugie, są to wprowadzający pojazdy w ilości do 1000 sztuk w roku, którzy praktycznie mogą utworzyć sieć w sposób, o którym mowa powyżej, lub skorzystać z możliwości dokonania opłaty za każdy wprowadzony pojazd w wysokości 500 zł i wnieść ją na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
• Po trzecie, są to podmioty niebędące przedsiębiorcami (np. osoby fizyczne), które nie mają możliwości zapewnienia sieci i dlatego wnoszą opłatę w wysokości 500 zł za każdy wprowadzony na obszar Rzeczypospolitej Polskiej pojazd.

Wypełnienie powyższego obowiązku konieczne jest w celu dokonania pierwszej rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarówno pojazdu nowego, jak i używanego, wprowadzonego od dnia 1 stycznia 2006 r.

Dokumentem potwierdzającym wypełnienie obowiązku jest:

• oświadczenie o podleganiu obowiązkowi zapewnienia sieci (oświadczenie może być złożone na fakturze)
• dowód wpłaty 500 zł na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Należy pamiętać, że to wprowadzający pojazd przed dokonaniem rejestracji lub przed sprzedażą pojazdu kolejnemu posiadaczowi na obszarze kraju, ma obowiązek przedstawić jeden z dwóch powyższych dokumentów potwierdzających wypełnienie omawianego obowiązku ustawowego.

Ponieważ ustawodawca nie przewidział realizacji obowiązku zapewnienia sieci poprzez tzw. "organizację odzysku", o której mowa m.in. w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639, z późn. zm.), to wprowadzający pojazdy ma obowiązek (art. 13 ustawy) złożyć Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska zawiadomienie o podjęciu działalności w zakresie produkcji, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdów, w terminie 30 dni od dnia podjęcia tej działalności (za dzień podjęcia działalności uważa się dzień wprowadzenia pierwszego pojazdu na terytorium kraju).

Zawiadomienie to powinno zawierać:

• nazwę, siedzibę i adres albo imię, nazwisko i adres wprowadzającego pojazd,
• datę podjęcia albo zakończenia działalności,
• określenie rodzaju działalności,
• adresy stacji demontażu oraz punktów zbierania pojazdów, które działają w ramach jego sieci.

Powyższy obowiązek dotyczy każdego przedsiębiorcy, który wprowadza na terytorium kraju pojazdy należące do kategorii M1 lub N1, o których mowa w przepisach o ruchu drogowym. Obowiązek ten nie dotyczy jedynie wprowadzających pojazdy nie będących przedsiębiorcami.

Podmiot wprowadzający pojazdy w ilości poniżej 1000 sztuk w roku, który zdecyduje się na złożenie oświadczenia o podleganiu obowiązkowi zapewnienia sieci, powinien uwzględnić przepisy art. 14 ustawy. W przypadku, gdy na danym obszarze kraju nie będzie istniał punkt zbierania pojazdów lub stacja demontażu oraz gdy nie zostanie dotrzymany warunek dotyczący odległości 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu, wprowadzający pojazd jest obowiązany do naliczenia i wpłacenia opłaty za brak sieci.

Opłatę oblicza się jako iloczyn stawki opłaty za brak sieci i liczby pojazdów wprowadzonych w danym roku na terytorium kraju przez wprowadzającego pojazd oraz ilorazu liczby dni w roku, w których nie zapewniono sieci, i liczby dni w danym roku (do liczby dni, w których nie zapewniono sieci, nie wlicza się dni, w których niezapełnienie sieci wynikało z przyczyn określonych w art. 11 ust. 3, jeżeli wprowadzający pojazd zapewnił sieć w terminie 3 miesięcy od wystąpienia danej przyczyny, przy czym liczba tych dni nie może przekroczyć 90 w ciągu roku). Stawka opłaty za brak sieci wynosi 500 zł za pojazd.

Zważywszy na powyższe, podstawą do dokonania pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarówno pojazdu nowego, jak i używanego, jest:

• oświadczenie przedsiębiorcy wprowadzającego pojazd o zapewnieniu sieci (złożenie oświadczenia nie jest możliwe przez podmiot, który nie jest przedsiębiorcą), innymi słowy z przedstawionego do rejestracji dokumentu ma wynikać, że wprowadzający pojazd oświadcza, że podlega obowiązkowi zapewnienia sieci
• albo dowód wpłaty 500 zł na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o nr: 65 1130 1062 0000 0109 9520 0014.

Źródło - Ministerstwo Środowiska (www.mos.gov.pl)