Od 21 października 2005 r. obowiązuje ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (DzU nr 180, poz. 1495). W wyniku jej uchwalenia wdrożona została unijna dyrektywa 2002/96/WE zwana dyrektywą WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment). Obliguje ona kraje członkowskie UE do stworzenia sieci zbiórki i utylizacji zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego, m.in. komputerów, telefonów, sprzętu audio-wideo, agd itp.

Grupy sprzętu podlegającego zapisom ustawy zostały określone w załączniku nr 1 do ustawy i są to:

• wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego,
• małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego,
• sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny,
• sprzęt audiowizualny,
• sprzęt oświetleniowy ,
• narzędzia elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych,
• zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy,
• przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skażonych produktów,
• przyrządy do nadzoru i kontroli,
• automaty do wydawania (np. napojów).

Ministerstwo Środowiska wyjaśniło, że zgodnie z interpretacją Komisji Europejskiej katalog (załącznik nr 1 do ustawy ) ma charakter otwarty i zawiera jedynie przykłady wyrobów objętych ustawą. To oznacza, że jeżeli jakiś sprzęt nie został wymieniony w załączniku, ale mieści się w ustawowej definicji, to podlega przepisom ustawy

Zgodnie z zapisami ustawy zużytego lub przestarzałego sprzętu nie można wyrzucić na śmietnik. Musi on trafić do specjalistycznych firm zbierających, przetwarzających lub unieszkodliwiających takie urządzenia. Zbierający sprzęt ma obowiązek selektywnego zbierania zużytego sprzętu oraz nieodpłatnego przyjmowania sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych. W przypadku sprzętu gospodarstwa domowego od 1 lipca 2006 przy zakupie nowego urządzenia będzie można oddać zużyty sprzęt w sklepie. Sklepy (sprzedawcy hurtowi i detaliczni) będą musiały zbierać zużyty sprzęt od 1 lipca 2006 r. tylko na zasadzie jeden za jeden (czyli np. sprzedając nowy telefon komórkowy, będą musiały przyjąć od klienta stary telefon, sprzedając nową kuchenkę elektryczną, będą musiały przyjąć już wyeksploatowaną). Przy czym sprzedawcy hurtowi i detaliczni nie będą musieli uzyskiwać zezwoleń na zbiórkę i na transport odpadów (o których mowa w ustawie o odpadach). Wynika to z rozporządzenia o rodzajach odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagają zezwolenia na prowadzenie działalności (DzU z 2004 r. nr 16, poz. 154). Zgodnie więc z art. 33 ustawy o odpadach będą musieli tylko zgłosić odpowiedniemu staroście, że prowadzą zbiórkę odpadów i że je transportują.

Ustawa nakłada także szereg nowych obowiązków, które wchodzą w życie w różnych terminach, na kilka grup przedsiębiorców, czyli na:

• wprowadzających (patrz ramka) na rynek sprzęt elektryczny i elektroniczny,
• zbierających zużyty sprzęt,
• prowadzących działalność w zakresie recyklingu ,
• prowadzących zakłady przetwarzania zużytego sprzętu,
• prowadzącego działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku,
• organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
• sprzedawcy hurtowi i detaliczni.

Najwięcej obowiązków mają już, a będą mieli jeszcze więcej, wprowadzający sprzęt na rynek. Muszą nie tylko finansować zbiórkę i przetwarzanie zużytego sprzętu oraz prowadzić dodatkową ewidencje dotyczącą ilości i masy wprowadzanego sprzętu.

W przypadku sprzętu innego niż dla gospodarstw domowych istotne jest to, że wprowadzający zobowiązani są do zorganizowania i finansowania zbiórki oraz przetwarzania zużytego sprzętu, który był wprowadzony na rynek po 13 sierpnia 2005 r. Obowiązek finansowania recyklingu dotyczy także sprzętu wprowadzonego na rynek przed 13 sierpnia 2005 r., jeżeli zużyte urządzenia są zastępowane przez tego samego rodzaju sprzęt dostarczony przez wprowadzającego go na rynek. Jednak w tym wypadku koszty zbiórki i odzysku mogą być również ponoszone przez użytkownika, w zakresie określonym w umowie między wprowadzającym a użytkownikiem.

Inne obowiązki „wprowadzającego”

Już dziś wprowadzający sprzęt zobowiązany jest do umieszczania na sprzęcie oznakowania (symbolu przekreślonego kosza – wzór w załączniku nr 3 do ustawy) w sposób wyraźny, czytelny i trwały. W przypadku sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych wprowadzający jest zobowiązany (art. 22) dołączyć informacje dotyczącą zakazu umieszczania zużytego sprzętu łącznie z innymi odpadami, wraz z wyjaśnieniem znaczenia oznakowania „przekreślonego kosza”, potencjalnych skutków dla środowiska i zdrowia ludzi wynikających z obecności w sprzęcie składników niebezpiecznych oraz masy sprzętu. Przy czym forma tej informacji pozostaje dowolna.

Wprowadzający może przekazać sprzedawcy informacje o kosztach gospodarowania odpadami (koszty zbierania, przetwarzania, recyklingu lub innego procesu odzysku). Jeśli to zrobi wówczas sprzedawca ma obowiązek prezentacji tych informacji jako wydzielony element wprowadzanego sprzętu.

Ponadto wprowadzający sprzęt zobowiązani są do opracowania informacji dotyczącej ponownego użycia i przetwarzania zużytego sprzętu w terminie 12 miesięcy od dnia wprowadzenia nowego typu sprzętu. Informacja ta przeznaczona jest dla prowadzących zakłady przetwarzania zużytego sprzętu i powinna:

• określać części składowe sprzętu, które mogą być przeznaczone do ponownego użycia,
• wskazać miejsce w sprzęcie, w którym znajdują się składniki niebezpieczne, materiały i części składowe, które powinny być usunięte (załącznik nr 2 do ustawy)

Kolejne zapisy ustawy wchodzić będą stopniowo aż do 1 stycznia 2009 r..

Zakład przetwarzania sprzętu

Ustawa określa również wymagania jakie spełniać musi zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Zakład taki powinien być wyposażony m.in. w: nieprzepuszczalne podłoże, zadaszenie, separator cieczy z odstojnikiem i odolejaczem. Po przyjęciu zużytego sprzętu prowadzący zakład musi niezwłocznie usunąć z niego części niebezpieczne, a odpady jakie powstają w wyniku przetworzenia zużytego sprzętu musi przekazać do dalszego recyklingu bądź innego procesu odzysku. W dokumentach sporządzanych na potrzeby ewidencji odpadami przetwarzający sprzęt zobowiązany jest podawać numer i nazwę grupy oraz rodzaju sprzętu, określone w załączniku nr 1 do ustawy, z którego powstał przetwarzany przez niego zużyty sprzęt.